Ostatnie kilkanaście miesięcy przyniosło kilka zmian na polskim rynku bankowym. Pojawili się nowi gracze, inni zmienili swojego właściciela. Aktualnie trwa walka o przejęcie kontroli nad Bankiem Zachodnim WBK. Wciąż jednak większość obsługujących nas instytucji finansowych leży w zagranicznych rękach. Czy wiesz, do kogo należy Twój bank i czy to ma jakieś znaczenie? Sprawdź!
Transformacja trwa...
Polski sektor bankowy podlega ciągłym przemianom. Zmiany te nie zachodzą, oczywiście, z dnia na dzień, stworzenie nowego banku czy roszady w strukturze własnościowej mogą ciągnąć się miesiącami – a takich wydarzeń w ostatnim czasie mamy pod dostatkiem. Dowód? Jeszcze dwa lata temu klienci nie mogli korzystać z usług Alior Banku i Allianz Banku. W tym okresie na rynku zadebiutowały dodatkowo dwa kolejne podmioty – Meritum Bank i FM Bank. Z kolei fuzję przeszły Fortis Bank z Dominet Bankiem, Getin Bank z Noble Bankiem i Bank BPH z GE Money Bankiem. W kolejce czeka BZ WBK, który został wystawiony na sprzedaż po tym, jak irlandzki właściciel wpadł w kłopoty finansowe. Na nudę zatem narzekać nie można…
Zagranica w przewadze
Obecnie większość banków działających w Polsce (nie licząc banków spółdzielczych) kontrolowanych jest przez zagraniczne podmioty. Jest to wynik szeroko zakrojonej prywatyzacji z lat 90. Około 80 proc. kapitału budującego nasz sektor bankowy pochodzi z zagranicy, podobnie sytuacja jest w innych krajach, które po 1989 r. przeżyły transformację ustrojową (w Czechach, na Węgrzech i w Estonii wskaźnik ten przekracza 90 proc.). Taki stan rzeczy nie dotyczy gospodarek Europy Zachodniej, w których banki miały dużo więcej czasu na rozwój w liberalnych warunkach. Zaangażowanie obcego kapitału w sektorze bankowym krajów „starej Unii” waha się w granicach 10-20 proc. To właśnie banki z tego regionu należą do największych w Europie i rozszerzają swoją działalność na inne kraje (w tym Polskę).
Nie można jednak powiedzieć, że taka tendencja jest dla Polski niekorzystna. Ogromny postęp w poziomie rozwoju naszego sektora finansowego nastąpił właśnie od momentu wejścia na rynek zagranicznych inwestorów. Obcy kapitał zwiększył konkurencję w branży bankowej, był źródłem wielu innowacji technicznych i doprowadził do sytuacji, w której obecnie jakość usług świadczonych na polskim rynku nie odbiega od zachodnich standardów.
Zdominowani przez niemiecki kapitał
Analizując akcjonariat banków z dominującym kapitałem obcym bardzo łatwo znaleźć potwierdzenie przytoczonej już tezy – sektor bankowy w Polsce w przeważającej części kontrolowany jest przez duże grupy kapitałowe z wyżej rozwiniętych państw Europy Zachodniej. W największym stopniu w strukturze właścicielskiej banków zaangażowani są nasi zachodni sąsiedzi. W niemieckich rękach znajduje się blisko ¼ instytucji z przewagą obcego kapitału, m.in. BRE Bank, trzeci co do wielkości bank działający w Polsce, który usługi dla klientów indywidualnych świadczy za pośrednictwem mBanku i MultiBanku. Swoje inwestycje w Polsce prowadzą także Francuzi, Hiszpanie, Włosi, Holendrzy, Belgowie, Grecy, Austriacy czy Norwegowie. Obok przedstawicieli krajów europejskich są także Amerykanie, którzy sprawują władzę nad Citi Handlowym i Bankiem BPH. Jeszcze do niedawna kapitał zza oceanu dominował także w strukturze właścicielskiej AIG Banku, jednak Amerykanie odsprzedali część swoich udziałów Hiszpanom i posiadają tylko 30 proc. akcji banku.
Tab. Inwestorzy strategiczni w wybranych bankach w Polsce z przewagą kapitału zagranicznego
Bank | Podmiot dominujący | Kraj pochodzenia kapitału zagranicznego |
AIG Bank | Banco Santander | Hiszpania |
Alior Bank | Carlo Tassara | Włochy |
Allianz Bank | Allianz Group | Niemcy |
BGŻ | Rabobank | Holandia |
BNP Paribas Fortis | BNP Paribas | Francja |
BPH | General Electric Company | USA |
BRE Bank | Commerzbank | Niemcy |
BZ WBK | Allied Irish Banks | Irlandia |
Citi Handlowy | Citigroup | USA |
Deutsche Bank | Deutsche Bank | Niemcy |
DnB Nord | DnB Nord Bank | Norwegia/Niemcy |
DZ Bank | DZ Bank | Niemcy |
Eurobank | Societe Generale | Francja |
ING Bank Śląski | ING Group | Holandia |
Kredyt Bank | KBC Group | Belgia |
Lukas Bank | Credit Agricole | Francja |
Millennium Bank | Banco Comercial Portugues | Portugalia |
Nordea Bank | Nordea Bank | Skandynawia (Dania, Finlandia, Norwegia, Szwecja) |
Pekao | UniCredit Group | Włochy |
Polbank EFG | EFG Eurobank Ergasis | Grecja |
Raiffeisen Bank | Raiffeisen Zentralbank Österreich | Austria |
Santander Consumer Bank | Banco Santander | Hiszpania |
Volkswagen Bank | Volkswagen Bank | Niemcy |
Podmioty dominujące wymienione w powyższej tabeli nie zawsze sprawują bezpośrednią kontrolę nad bankami w Polsce. Przeważnie zwierzchnictwo ma miejsce za pośrednictwem różnych spółek, które w ostatecznym rozrachunku należą do wielkich korporacji finansowych. Zwykle nie jest trudno określić, skąd pochodzi kapitał zainwestowany w dany podmiot. Inaczej jest w przypadku Alior Banku, ponieważ bank ten należy do włoskiej spółki Carlo Tassara, która z kolei kontrolowana jest przez francuską rodzinę Zaleskich mającą polskie korzenie.
Odmienny profil właścicielski posiadają dwa banki, które dopiero zaczynają przygodę z polskim rynkiem. Mowa tutaj o Meritum Banku i FM Banku – przedsięwzięciach dwóch funduszy typu private equity, odpowiednio Innova Capital i Abris Capital Partners. Tego rodzaju fundusze nie prowadzą swoich inwestycji długoterminowo, lecz rozwijają kontrolowane przez siebie spółki z myślą o ich odsprzedaży w dogodnym momencie. Dlatego z dużym prawdopodobieństwem można spodziewać się, że w ciągu kilku lat niedawni debiutanci zmienią swoich właścicieli.
Lider w polskich rękach
Mimo, że lwią częścią banków z polskiego rynku rządzą podmioty z zagranicy, to największy bank z naszego podwórka – PKO BP – finansowany jest w głównej mierze rodzimym kapitałem. Skarb Państwa wraz z Bankiem Gospodarstwa Krajowego posiadają łącznie 51 proc. akcji PKO BP, reszta rozproszona jest w wielu portfelach inwestorów z warszawskiej GPW. Ze względu na podobnie brzmiące nazwy i wieloletnią obecność w świadomości polskich klientów PKO BP jest bardzo często mylony z Bankiem Pekao, który jest od niego nieco mniejszy i wprawdzie kiedyś był własnością Skarbu Państwa, lecz obecnie większościowy pakiet akcji Banku Pekao należy do włoskiego giganta Unicredit.
Nie tylko PKO BP zalicza się do grona „polskich” banków. W grupie tej znajdują się również Bank Ochrony Środowiska (kontrolowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej), Bank Pocztowy (75 proc. akcji należy do Poczty Polskiej, spółki Skarbu Państwa), Getin Noble Bank (w rękach polskiego inwestora Leszka Czarneckiego) i Invest-Bank (powiązany kapitałowo ze spółkami innego polskiego inwestora Zygmunta Solorza-Żaka). Po części „polskie” są także Bank BGŻ (Skarb Państwa posiada jeszcze 37 proc. udziałów) oraz Volkswagen Bank (40 proc. akcji posiada podmiot należący do inwestora Jana Kulczyka). Bankiem opartym w pełni na polskim kapitale jest Bank Gospodarstwa Krajowego, jednak nie jest on typowym bankiem komercyjnym, ale bankiem państwowym blisko związanym z krajowym budżetem, który zarządza wieloma funduszami i programami rządowymi.
Osobną kategorię banków stanowią banki spółdzielcze. W całej Polsce jest ich obecnie kilkaset i zrzeszają się w trzech podstawowych grupach prowadzonych przez Bank Polskiej Spółdzielczości, Spółdzielczą Grupę Bankową oraz Mazowiecki Bank Regionalny. Wyróżnia je forma prawna – nie działają pod szyldem spółek akcyjnych, lecz jako spółdzielnie. Finansowanie banków spółdzielczych opiera się na rodzimym kapitale.
Czy to ważne, kto rządzi Twoim bankiem?
Dla zwykłego klienta raczej to nie robi większej różnicy, czy jego bank kontrolowany jest przez Skarb Państwa czy zagraniczny podmiot. Wszystkie konkurują ze sobą na równych warunkach i oferują podobne usługi. Różnica w atrakcyjności ofert, jaką można zaobserwować wynika w większym stopniu z pozycji danego banku na rynku i chęci ekspansji niż jego struktury własnościowej.
Wyjątek stanowią banki, które funkcjonują na zasadzie oddziałów zagranicznych banków. Przede wszystkim chodzi tu o Polbank, który formalnie jest greckim bankiem prowadzącym działalność w Polsce. W konsekwencji nie podlega nadzorowi KNF i jego depozyty nie są gwarantowane przez BFG. Funkcję nadzorcy i gwaranta sprawują greckie odpowiedniki KNF i BFG.
Największy problem dla klientów może stanowić nie sam właściciel banku, a jego zmiana. W chwili obecnej dotyczy to osób, które korzystają z usług Banku Zachodniego WBK. Istnieje duża szansa, że bank zostanie przejęty przez PKO BP i dojdzie do fuzji działalności obu instytucji. Co to oznacza dla klientów BZ WBK? Być może już za kilka miesięcy ceny usług ich banku gwałtownie wzrosną…
Sylwester Góreczny
Analityk Comperia.pl