Co to jest opcja

2009-07-28 00:00:00

W konstrukcji produktu strukturyzowanego tzw. opcja (rodzaj instrumentu pochodnego) odpowiada za wypracowanie zysku. Opcja jest prawem do kupna lub sprzedaży określonego papieru wartościowego lub aktywu po z góry określonej cenie.

Prawo to posiadacz opcji może wykonać przed datą wygaśnięcia opcji (tzw. opcja amerykańska – dominuje w obrocie opcjami) lub dokładnie w dniu wygaśnięcia (tzw. opcja europejska). Opcje należą do tzw. derywatów czyli instrumentów pochodnych. Są to instrumenty, których cena zależy od aktywów bazowych, na które derywaty są wystawiane (instrumentami bazowymi mogą być np. indeksy, koszyki indeksów, akcje, waluty, surowce). Opcję można kupić, czyli zająć tzw. długą pozycję opcyjną lub wystawić/sprzedać, czyli zająć tzw. krótką pozycję opcyjną.

Call i put
Istnieją dwa główne rodzaje opcji: opcja typu call i opcja typu put. Opcje dają prawo nabywcy opcji do zakupu (opcje typu call) danego instrumentu bazowego po z góry określonej cenie. Warto podkreślić, że nabywca opcji ma prawo, ale nie obowiązek wykonania opcji. Ten aspekt odróżnia kontrakt opcyjny od kontraktów futures czy forward. Opcja put daje natomiast prawo (ale znów nie obowiązek) nabywcy opcji do sprzedaży danego papieru lub innego aktywu po z góry określonej cenie. Nabywca opcji za prawo, które nabywa, płaci wystawcy tzw. premię opcyjną, która wyliczana jest dla każdej opcji indywidualnie i zależy m.in. od czasu wykonania opcji, ceny wykonania, aktualnej ceny aktywu bazowego, zmienności cen (tzw. volatility) instrumentu finansowego, na który wystawiana jest opcja.

Opcje w praktyce
Opcje wykorzystywane są do spekulacji giełdowych, ale również – a może przede wszystkim – do budowania strategii zabezpieczających. Poprzez swój mechanizm dają możliwość tworzenia różnorodnych konstrukcji, które są wykorzystywane przez graczy giełdowych i zarządzających funduszami czy firmy do zabezpieczeń pozycji na rynkach finansowych.

Opcje są też wykorzystywane np. w programach motywacyjnych dla pracowników, którzy otrzymują opcje na akcje własnej firmy z niską ceną wykonania. Pracownicy mają wtedy motywacje do pracy na rzecz zwiększania wartości firmy. Gdy cena akcji firmy rośnie, pracownicy mogą wykonać opcję, a więc nabyć akcje tanio i sprzedać z zyskiem, np. na giełdzie, jeżeli spółka jest na niej notowana.

Mechanizm działania opcji dobrze oddaje inny przykład z życia wzięty, choć nie jest to opcja w rozumieniu prawa. Chodzi o klasyczne ubezpieczenie komunikacyjne od ryzyka kradzieży samochodu. Zawierając takie ubezpieczenie płacimy firmie ubezpieczeniowej składkę wysokości części wartości pojazdu. Za tę składkę de facto nabywamy prawo do otrzymania kwoty, na jaką samochód został ubezpieczony, w sytuacji jego kradzieży. Jeżeli w okresie ubezpieczenia nie dojdzie do tego zdarzenia, firma ubezpieczeniowa, za gotowość wypłacenia odszkodowania, nagradzana jest wpłaconą przez nas składką, co można porównać do premii opcyjnej. Jeżeli samochód zostanie skradziony, ubezpieczyciel wypłaci nam odszkodowanie, a więc w pewnym sensie wykonamy opcję.

Przykład:
Akcja PKN Orlen kosztuje 30 zł w dniu wystawienia. Chcę kupić opcję typu call na 100 akcji tego koncernu z ceną wykonania 32 zł. Za opcję płacę premię wysokości 200 zł. Aby opłacało mi się wykonać opcję, cena akcji PKN Orlen na giełdzie musi wzrosnąć powyżej 34 zł. Jeśli cena akcji wynosi 35 zł, wówczas wykonie opcji, czyli nabycie od wystawcy opcji 100 akcji PKN Orlen po cenie 32 zł i sprzedaż ich na giełdzie, daje mi zysk wysokości 100 zł.

Cena opcji: 200 zł
Cena aktualna akcji na dzień wystawienia opcji: 30 zł
Cena wykonania opcji: 32 zł
Cena akcji na dzień wykonania opcji: 35 zł
Koszt wykonania opcji: 100 x 32 = 3 200 zł
Przychód ze sprzedaży akcji na giełdzie: 100 x 35 = 3 500 zł
Zysk: 3 500 zł – 3 200 zł – 200 zł = 100 zł

Comperia.pl

Ekspert Comperia.pl

Słownik finansowy
Kalkulatory

Szukasz kredytu gotówkowego? Chcesz zaoszczędzić? A może nowa inwestycja się kroi? Z nami wszystko przekalkulujesz!

Sprawdzam