Na Giełdzie Papierów Wartościowych notowania giełdowe prowadzone są na dwa sposoby. Systemy notowań różnią się między innymi czasem i sposobem zawierania transakcji. To Zarząd Giełdy decyduje, w jaki sposób notowane będą poszczególne instrumenty finansowe.
W zależności od płynności obrotu danych akcji, Zarząd Giełdy klasyfikuje je do notowań ciągłych lub jednolitych. W systemie ciągłym notowane są akcje najbardziej płynnych spółek, wszystkie obligacje, certyfikaty inwestycyjne, kontrakty terminowe i warranty. Prawa poboru i prawa do akcji również są notowane w sposób ciągły, jeśli akcje, do których się odnoszą, są notowane ciągle. W systemie jednolitym notowane są przede wszystkim akcje spółek o średniej lub małej płynności.
Notowania giełdowe ciągłe
W systemie notowań ciągłych uczestnicy rynku składają zlecenia, które są realizowane na bieżąco, jeśli występuje zgodność cen. Jeśli nie występuje, zlecenia trafiają do arkusza zleceń i oczekują na oferty przeciwne o odpowiedniej cenie, które umożliwią zawarcie transakcji. Przy realizacji zamówień obowiązują priorytety ceny i czasu oraz zasada, że transakcje zawierane są po kursie równym limitowi ceny zlecenia, które oczekuje w arkuszu zleceń.
Priorytet czasu oznacza, że w przypadku dwóch zleceń o tej samej cenie, zrealizowane zostanie to, które zostało złożone jako pierwsze.
Priorytet ceny oznacza natomiast, że zlecenia kupna z wyższym kursem realizowane są przed zleceniami z niższym kursem, a zlecenia sprzedaży z niższym kursem realizowane SA przez zleceniami z wyższym.
Zasada, że transakcje są zawierane po kursie równym limitowi ceny zlecenia, które oczekuje w arkuszu na realizację sprawia, że, jeżeli w arkuszu jest zlecenie sprzedaży z ceną realizacji 100 zł, a inwestor złoży zlecenie kupna z kursem 101 zł, zostanie zawarta transakcja po kursie 100 zł, czyli po kursie równym limitowi ceny zlecenia.
Notowania giełdowe ciągłe rozpoczynają się ogłoszeniem kursu otwarcia, który wyznaczany jest o godz. 9.30 na podstawie zleceń przyjętych przed otwarciem i przy zastosowaniu procedury fixingu. Z chwilą ogłoszenia kursu otwarcia, staje się on cena, po której zawarte zostają transakcje na otwarciu. Później następuje faza notowań ciągłych. W przypadku notowań giełdowych ciągłych cena po jakiej zawierane są transakcje zmienia się wielokrotnie w czasie sesji. O 16.20 odbywa się znów fixing, po którym zostaje podany kurs zamknięcia i następuje 5- cio minutowa dogrywka kończąca sesję na giełdzie.
Kursy otwarcia i zamknięcia określane są przy zastosowaniu zasad: maksymalizacji wolumenu obrotu, minimalizacji różnicy między liczbą papierów wartościowych w zleceniach sprzedaży i kupna możliwych do realizacji po określonym kursie i minimalizacji różnicy między kursem określanym, a kursem odniesienia.
Notowania giełdowe w systemie jednolitym (fixingi)
Transakcje w systemie jednolitym zawierane są w dwóch, z góry określonych momentach sesji, tzw. fixingach. W trakcie fixingu, na podstawie złożonych wcześniej zleceń, ustala się cenę, po której realizowane będą transakcje. Ceny akcji określane są, podobnie jak kurs otwarcia i zamknięcia w notowaniach ciągłych, przy zastosowaniu zasad: maksymalizacji wolumenu obrotu, minimalizacji różnicy między liczbą papierów wartościowych w zleceniach sprzedaży i kupna możliwych do realizacji po określonym kursie i minimalizacji różnicy między kursem określanym, a kursem odniesienia.
Po wyznaczeniu kursu fixingowego, następuje realizacja zleceń. Jako pierwsze realizowane są zlecenia po każdej cenie i zlecenia z limitem ceny lepszym od wyznaczonego kursu. Następnie realizowane zostają zlecenia kupna z limitem wyższym od określonego kursu i zlecenia sprzedaży z limitem niższym niż określony kurs oraz zlecenia po cenie rynkowej na otwarcie i zlecenia z limitem ceny równym wyznaczonemu kursowi jednolitemu.
Jeśli nie ma możliwości wyznaczenia kursu jednolitego w dopuszczalnych widełkach, podawany jest tzw. kurs nietransakcyjny. W takim przypadku transakcje nie są zawierane, zaś ustalony kurs stanowi punkt odniesienia na następną sesję.
Sposób notowania akcji może ulec zmianie. Akcje spółki mogą zostać przeniesione z notowań jednolitych do ciągłych jeśli spółka wykaże się odpowiednią płynnością i wysokością obrotów.
Marta Ośko
Comperia.pl