Jak nie płacić podatków od odziedziczonych inwestycji? Sprawdź poradnik Comperii

2010-06-14 22:23:30

Otrzymanie w spadku akcji lub innych papierów wartościowych to nie tylko powód do radości, ale również konieczność pokonania trudności związanych z ich opodatkowaniem. Regulacje dotyczące tych aspektów nie są jednolite-wiele zależy od sposobu lokowania oszczędności. Sprawdź w jakiej sytuacji i ile trzeba zapłacić Urzędowi Skarbowemu. Czy można legalnie sprawić, że podatek od inwestycji otrzymanych w spadku nie będzie naliczony?

W ubiegłym tygodniu szeroko omawialiśmy kwestie związane z dostępem do środków zgromadzonych na rachunku bieżącym osoby zmarłej. Wskazaliśmy kto może z nich korzystać oraz na jakich warunkach. Opisywaliśmy także instytucje tzw. zapisu bankowego, czyli możliwości przekazania wskazanej w umowie z bankiem osobie określonych środków bez konieczności przeprowadzania postępowania spadkowego.
 
Kwestie dotyczące dziedziczenia środków pieniężnych są jednak stosunkowo klarowne. Regulacje w zakresie tych aspektów nie nastręczają większych problemów w trakcie ich interpretacji. Zupełnie inaczej wygląda natomiast sprawa papierów wartościowych. W rzeczywistości podatek od odziedziczonych akcji i jednostek uczestnictwa może okazać się zacznie wyższy niż naliczany od gotówki.
 
Podatek od spadków i darowizn – ile i za co zapłacimy
Pierwszym obciążeniem na rzecz państwa, które ponosimy, niezależnie od formy, w jakiej dziedziczymy inwestycję, jest podatek od spadków i darowizn. Zgodnie z art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn danemu podatkowi podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tytułem:
            1) dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego;
            2) darowizny, polecenia darczyńcy;
            (...)
            5) zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę  darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu; (…).
 
Jego zakres obejmuje zatem wszystkie środki pieniężne – gotówkę, akcje, jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, lokaty oraz polisy lokacyjne. Podstawą naliczenia podatku stanowi jednak tzw. czysta wartość otrzymanego spadku.
 
W myśl art. 7 w/w ustawy jest to wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów, co więcej ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Od otrzymanej sumy odliczyć można zatem koszty leczenia i opieki w czasie ostatniej choroby spadkodawcy oraz wydatki związane z pogrzebem zmarłego.
 
Podatek od spadków i darowizn – pokrewieństwo ma znaczenie
Wysokość zapłaconego podatku uzależniona jest także od stopnia pokrewieństwa pomiędzy osobą zmarłą a dziedziczącą po niej. W tym wypadku zastosowanie znajduje art. 9 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Na jej podstawie wyróżnić można trzy grupy spadkobierców.
 
Grupa I obejmuje: małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki, ect.), wstępnych (rodzice, dziadkowie, ect.) pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów a także przysposabiających i przysposobionych.
 
Grupa II obejmuje: zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych.
 
Grupa III obejmuje natomiast innych nabywców, którzy nie zostali zaliczeni do grupy I lub II.
W zależności od przynależności do jednej z powyższych grup ustawa ustanawia różne stawki opodatkowania.
 
W przypadku najbliższej rodziny (Grupa I) kwotą wolną od podatku jest suma 9 637 zł. Od nadwyżki od tej kwoty zapłacimy natomiast podatek w wysokości 3 proc. (nadwyżka do 10 278 zł), 5 proc. (nadwyżka od 10 278 zł do 20 556 zł) oraz 7 proc. (nadwyżka powyżej 20 556 zł).
 
 
Podatek od inwestycji
W przypadku dziedziczenia praw do papierów wartościowych podatek od spadków i dziedziczenia nie jest jednak ostatnim obciążeniem, jakie będziemy zmuszeni ponieść na rzecz państwa. Jeżeli zdecydujemy się na ich spieniężenie, to zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych konieczne będzie także zapłata podatku od zysków kapitałowych.
 
Co więcej, spadkobiercy są przez nią traktowani w znacznie gorszy sposób niż osoby dokonujące zakupu danego pakietu akcji bądź jednostek uczestnictwa. Różnice pomiędzy poszczególnymi obciążeniami prezentujemy na poniższych przykładach.
 
Przykład 1 – dziedziczenie depozytu (środki na lokacie lub koncie)
W danym przypadku nie mamy do czynienia z dziedziczeniem prawa do papierów wartościowych, a jedynie depozytem złożonym w banku. Osoba należąca do Grupy I, dziedzicząca 10 tys. zł będzie zmuszona zapłacić 3 proc. od kwoty 363 złotych. Urząd Skarbowy zabierze jej zatem jedynie 11 złotych.
 
Przykład 2 – dziedziczenie akcji
Zupełnie inaczej wygląda jednak sytuacja w przypadku odziedziczenia akcji wartych w momencie powstania obowiązku podatkowego 10 tys. zł. W pierwszej kolejności, tak jak w pierwszym przypadku przyjdzie nam zapłacić 3 proc. od sumy przekraczającej kwotę wolną od podatku (9 627 zł) – 11 złotych.
 
W drugim kroku natomiast (jeżeli zdecydujemy się na sprzedaż posiadanych akcji) będziemy także zmuszeni do zapłaty 19 proc. podatku od zysków kapitałowych, czyli tzw. podatku Belki.
 
Niemniej jednak, w przeciwieństwie do osoby zmarłej zysk nie będzie wyliczany zgodnie z ogólnymi zasadami jako różnica pomiędzy ceną sprzedaży akcji, a kosztem ich zakupu. Z uwagi na fakt, iż formalnie to nie spadkobierca a zmarły poniósł koszty, podstawą do naliczenia 19 proc. podatku jest całość odziedziczonej kwoty!
 
Art. 21 ust. 1 pkt 105 ustawy o PIT pozwala jedynie na pomniejszenie danej należności o część odpowiadającą kwocie zapłaconego podatku od spadków i darowizn. W rezultacie zamiast 11 złotych zapłacić będziemy zmuszeni 1889 złotych.
 
Przykład 3 – dziedziczenie jednostek uczestnictwa w FI
Z jeszcze mniej korzystną sytuacją mamy natomiast do czynienia w przypadku dziedziczenia jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych. W przeciwieństwie do akcji, ustawa o PIT nie przewiduje dla tego rodzaju inwestycji wyjątku od reguły zawartej w art. 23 ust. 1 pkt 12 ustawy o PIT, według której za koszt uzyskania przychodu nie uważa się podatku od spadków i darowizn.
 
W rezultacie w danej sytuacji od kwoty 10 tys. zł zapłacimy najwięcej. Po stronie podatnika powstaje obowiązek podatkowy zarówno z tytułu podatku od spadków i darowizn (11 złotych) jak i podatku dochodowego od osób fizycznych (1900 złotych).
 
Podsumowując, forma inwestycji może mieć znaczny wpływ na wysokość opodatkowania spadku przypadającego najbliższym. Najtańsze w dziedziczeniu okazują się być wkłady gotówkowe, najdroższe natomiast akcje i jednostki uczestnictwa. Przed ostatecznym rozporządzaniem swoim majątkiem warto zatem wziąć pod uwagę powyższe kwestie.
 
Michał Kwiatkowski
Comperia.pl
Ekspert Comperia.pl

Słownik finansowy
Kalkulatory

Szukasz kredytu gotówkowego? Chcesz zaoszczędzić? A może nowa inwestycja się kroi? Z nami wszystko przekalkulujesz!

Sprawdzam